Nhân dịp kỷ niệm 70 năm ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2024), Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội phối hợp với Sở Nội vụ Hà Nội và Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I (Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước) tổ chức Trưng bày tài liệu lưu trữ với chủ đề “Hà Nội và những Cửa ô” tại Khu di sản Hoàng thành Thăng Long.

Hà Nội với 36 phố phường và 5 Cửa ô trong những vần thơ, câu hát đã khắc sâu trong tâm thức biết bao thế hệ người Việt. Cửa ô – danh xưng độc đáo, riêng biệt chỉ có ở Hà Nội, được mở ra tại phần tiếp giáp với sông Hồng, có chức năng như một cửa khẩu buôn bán và được canh phòng cẩn mật. Tuy nhiên, trải qua bao biến thiên thăng trầm của lịch sử, những Cửa ô xưa của đất Kinh kỳ đã chìm dần trong ký ức. Câu chuyện về những Cửa ô của Hà Nội là một nội dung đầy tính hấp dẫn về chính bản thân nó cũng như gắn liền với lịch sử của mảnh đất nghìn năm văn hiến Thăng Long – Hà Nội.

Thông qua các nguồn sử liệu, các hình ảnh, bản đồ, bản vẽ, các tài liệu viết bằng ngôn ngữ Hán Nôm và tiếng Pháp được lưu trữ tại Trung tâm Viễn đông Bác cổ Pháp tại Hà Nội (EFEO), Thư viện Khoa học Xã hội Việt Nam và đặc biệt là Trung tâm lưu trữ Quốc gia I, Trung tâm Lưu trữ lịch sử Thành phố Hà Nội, Trưng bày tái hiện lịch sử các Cửa ô của Hà Nội; cung cấp một góc nhìn trực quan, sinh động nhất về các hoạt động đời sống xã hội xung quanh các Cửa ô và sự biến mất của hầu hết các Cửa ô vào những năm cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX. Bên cạnh đó, triển lãm giới thiệu về quá trình tiếp quản Thủ đô Hà Nội (10/10/1954) và những bước phát triển của Thủ đô sau ngày đất nước thống nhất đến nay.

Trưng bày tài liệu lưu trữ “Hà Nội và những Cửa ô” giới thiệu khoảng 170 tài liệu, hình ảnh với nội dung về 03 chủ đề:

• Cửa ô xưa: Giới thiệu về lịch sử hình thành các Cửa ô của Thăng Long – Hà Nội; kiến trúc; vai trò, công năng của các Cửa ô Hà Nội; sự biến đổi về tên gọi và số lượng các Cửa ô theo từng giai đoạn. Dưới sự tác động của người Pháp trong quá trình quy hoạch Hà Nội vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, các Cửa ô Hà Nội đã dần bị phá hủy, Cửa ô Quan Chưởng là chứng tích còn lại duy nhất đến ngày nay, lưu dấu về sự tồn tại và hình dáng của các Cửa ô của Thăng Long – Hà Nội xưa.                 

• Cửa ô chiến thắng:Chủ đề kể lại câu chuyện lịch sử về sự kiện các đoàn quân bộ đội cụ Hồ, các chiến sĩ Trung đoàn Thủ đô từ các Cửa ô xưa tiến về tiếp quản Hà Nội vào tháng 10/1954, đặc biệt là Lễ chào cờ chiến thắng tại sân vận động Cột Cờ ngày 10/10/1954, với sự tham gia của các đơn vị quân đội nhân dân tham gia tiếp quản thành phố; những tài liệu, hình ảnh về những ngày tiếp quản của quân dân Thủ đô trên các ngành: Nội chính, trước bạ, canh nông, giao thông, bưu điện, thuế…

• Cửa ô Hà Nội hôm nay: Chứng kiến những bước phát triển, đổi thay của Hà Nội sau 70 năm ngày tiếp quản Thủ đô, Cửa ô xưa là những chứng nhân lịch sử của Thăng Long – Hà Nội qua bao thăng trầm, biến đổi cũng là nơi ca khúc khải hoàn, hân hoan đón mừng đoàn quân chiến thắng trở về. Để từ đó Hà Nội từng bước thay da đổi thịt, ngày càng mở rộng phát triển, với những không gian, quy hoạch xứng tầm, với những con đường, đại lộ, cây cầu mới mọc lên, vươn xa. Thủ đô Hà Nội hôm nay cùng đất nước vững bước trên con đường đổi mới, hội nhập và phát triển. Chủ đề làm nổi bật sự thay đổi diện mạo của Hà Nội sau những thay đổi địa giới hành chính; Những định hướng Quy hoạch Thủ đô của Đảng và Nhà nước đã giúp Hà Nội phát triển trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa; được UNESCO trao tặng danh hiệu “Thành phố vì hòa bình” (16/7/1999); là thành viên của mạng lưới thành phố sáng tạo (30/10/2019).

Trưng bày tài liệu lưu trữ “Hà Nội và những Cửa ô” sẽ khai mạc ngày 07/10/2024 tại Khu di sản Hoàng thành Thăng Long.

Bên cạnh Trưng bày “Hà Nội và những Cửa ô”, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội phối hợp với các đơn vị tổ chức chuỗi hoạt động trưng bày, triển lãm tại Khu di sản Hoàng thành Thăng Long.

• Triển lãm “Hồ Chí Minh – Hành trình vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội qua sưu tập tem và bưu ảnh”
• Trưng bày tranh về Hoàng Thành và Cảnh non sông, Di sản Văn hoá của Hà Nội mang tên “Dấu thiêng” của hoạ sĩ Chu Nhật Quang
• Trưng bày diễn giải tại di tích Hậu Lâu
• Chỉnh lý Nhà trưng bày chuyên đề “Thăng Long – Hà Nội, lịch sử nghìn năm từ lòng đất”

Các hoạt động trưng bày, triển lãm mở cửa phục vụ du khách tham quan từ ngày 5/10/2024 tại Di sản Thế giới Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội, số 19C Hoàng Diệu, quận Ba Đình, Hà Nội.

Trân trọng!