Hoàng Thành Thăng Long – Di sản văn hóa Việt Nam – Di sản văn hóa thế giới. Nhắc đến Hoàng Thành Thăng Long, chúng ra không thể không nhắc đến những căn hầm nơi đóng vai trò quan trọng làm nên chiến thắng của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước mang lại chiến tích kỳ diệu vang dội khắp năm châu.

Di tích nhà D67

 

Năm 2004 khi Hoàng thành Thăng Long mở cửa đón khách tham quan thì một di tích đặc biệt cũng đồng thời được phục hồi và giới thiệu với mọi người, đó là di tích nhà D67. Tòa nhà được Bộ Tư lệnh Công binh thiết kế và xây dựng vào tháng 4-1967 trên diện tích hơn 600m2 với tên gọi đầy đủ là Nhà Hầm Quân ủy Trung ương.

Thoạt nhìn bên ngoài, khu nhà trông không có gì đặc biệt, thậm chí quy mô có vẻ còn khiêm tốn so với hình dung về một công trình quân sự kiên cố. Tuy nhiên, khi bước vào trong nơi này mới cảm nhận được hết tính ưu việt trong từng thiết kế. Theo đó, toàn bộ tường, mái nhà đều được xây bằng bê tông cốt thép nguyên khối. Cụ thể, tường ngoài dày 0,6m, tường ngăn dày 0,28m; mái có ba lớp: trần dày 0,15m, giữa đệm cát dày từ 0,7 – 1,15m, lớp trên dày 0,35m.

Trong khu nhà D67 thì căn phòng lớn nhất có diện tích 75m2 nằm ở giữa chính là phòng họp của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương. Căn phòng này được lắp đặt các thiết bị điện thoại, ghi âm nhằm đảm bảo thông tin liên lạc trong chiến dịch Hồ Chí Minh, đại thắng mùa Xuân 1975.

Đây là nơi các danh tướng như Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Đại tướng Văn Tiến Dũng… đã làm việc trên 7.000 ngày đêm để lãnh đạo và chỉ đạo quân và dân ta tiến hành cuộc chiến tranh thần thánh của dân tộc. Bên cạnh đó là 3 căn phòng khác gồm: phòng nghỉ giải lao, phòng làm việc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và phòng làm việc của Tổng Tham mưu trưởng – Đại tướng Văn Tiến Dũng. Đặc biệt, từ nhà D67 có hai cầu thang, mỗi bên 45 bậc, đường hầm rộng khoảng 1,2m dẫn xuống hầm D67 (còn gọi là hầm Quân ủy Trung ương).

Nhắc đến căn hầm D67 thì nơi đây còn được mệnh danh là “cung điện ngầm” nằm sâu chục mét dưới lòng đất. Căn hầm này không chỉ được thiết kế kiên cố với nhiều lớp cửa ngăn được nước lẫn chống bom hạng nặng, mà còn có phòng riêng chứa các thiết bị thông hơi, lọc độc, cung cấp không khí sạch để có thể ứng phó với những cuộc tấn công hóa học, sinh học. Phía trong hầm có phòng họp lớn rộng hơn 35m2 và phòng trực ban có diện tích khoảng 13m2 để làm việc. Các căn phòng dưới hầm đều được kết nối với điện máy phát, hệ thống thông tin liên lạc, hậu cần, lương thực…

Đặc biệt, từ tháng 9-1968 đến 30-4-1975, nơi này đã diễn ra nhiều cuộc họp quan trọng của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam để đề ra các chủ trương, kế hoạch chiến lược và phát đi mệnh lệnh chiến đấu với tinh thần: “Thần tốc, táo bạo, tranh thủ từng giờ từng phút xốc tới mặt trận”. Trong đó có quyết định tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, chiến dịch Đường 9 – Khe Sanh 1968, chiến dịch Đường 9 – Nam Lào 1971, cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc 12 ngày đêm năm 1972, thực hiện nghĩa vụ quốc tế đối với Lào và Campuchia, giải phóng biển đảo, cuộc Tổng tiến công giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước năm 1975.

Theo tư liệu lịch sử, cũng chính tại khu Nhà và Hầm D67, trưa 30-4-1975, các đồng chí Lê Duẩn, Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp và các đồng chí trong Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu đã chạy ùa ra sân “Nhà Con Rồng” để đón tin giải phóng miền Nam trong niềm hạnh phúc vỡ òa.

Hầm T1

Hầm T1 cũng chính là nơi đầu não Trung ương Đảng đưa ra những quyết định có tính lịch sử làm nên dấu mốc vàng son trong sự nghiệp giải phóng dân tộc như: quyết định tổng tiến công Tết Mậu Thân 1968, đánh thắng hai cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc của Mỹ, chiến dịch “Điện Biên Phủ trên không”, cuộc tổng tiến công năm 1975 với đỉnh cao là chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, tiến tới giải phóng và thống nhất Tổ quốc. Sau năm 1975, Quân ủy Trung ương còn tổ chức một số hội nghị tại nhà D67 để bàn kế hoạch xây dựng lực lượng và chiến lược bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới.

Tới ngày nay, trong căn hầm này vẫn còn lưu giữ dấu tích về một chiếc điện thoại vô cùng đặc biệt, được đặt tên là “máy số 1”. Tính chất đặc biệt của chiếc điện thoại này ở chỗ, nó được nối trực tiếp với điện thoại của Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt tại nhà sàn của Phủ Chủ tịch. Theo đó, “máy số 1” được đặt ngay gần bàn làm việc của trực ban trưởng (lãnh đạo Cục Tác chiến) để có thể lập tức trực tiếp trả lời Chủ tịch Hồ Chí Minh khi Người gọi hỏi về tình hình chiến sự hoặc động viên anh em cán bộ chiến sĩ đang làm nhiệm vụ trực chiến tại đây. Sau năm 1975, căn hầm này gần như không được sử dụng. Năm 2012, hầm được chỉnh trang, tu sửa và năm 2017 chính thức mở cửa đón khách tham quan.

Nguồn: Tổng hợp